In het nieuwe Maritiem Onderzoekscentrum in Oostende zullen de Vlaamse Overheid, KU Leuven en UGent onderzoek verrichten naar de invloed van golven, getijden en wind op schepen en constructies in zee. Het innovatieve twee-in-één complex heeft een immense sleeptank en een indrukwekkend golfbassin.

Het gebouwencomplex werd officieel geopend op 15 mei. Vlaanderen investeert ruim 30 miljoen euro in het Maritiem Onderzoekscentrum. De sleeptank is 174 meter lang en 20 meter breed. Het golfbassin is 30 op 30 meter. De testfaciliteiten moeten tegen 2021 operationeel zijn. Het Waterbouwkundig Laboratorium – een afdeling van het Departement Mobiliteit en Openbare Werken van de Vlaamse Overheid – staat in voor de installatie van de sleeptank. Stefan Geerts van het Laboratorium: “Alles moet nauwkeurig gebeuren om betrouwbare meetresultaten te garanderen. Dit wordt de eerste tank ter wereld waarin volautomatische manoeuvreerproeven kunnen worden uitgevoerd met scheepsmodellen tot 8 meter.”

De krachten bundelen

De Vlaamse overheid, KU Leuven en UGent bundelen hun krachten in het nieuwe onderzoekscentrum. De universiteit van Gent wilde al enkele jaren een groot golfbassin realiseren. Tegelijk had het Waterkundig Laboratorium nood aan een uitgebreide testfaciliteit. “De huidige faciliteiten in Antwerpen waren al een jaar of tien te klein aan het worden”, licht Stefan Geerts toe. “De sleeptank van het Waterbouwkundig Laboratorium dateert van 1992 en werd in samenwerking met UGent gebouwd voor het testen van schepen met een lengte tot ongeveer 300 meter en een capaciteit van vijfduizend containers. Vandaag zijn er schepen met een capaciteit van 25.000 containers en een lengte van ruim 400 meter. De schaalmodellen die we in de onderzoeken gebruiken, moeten dus ook groter zijn.”

Programma van eisen

De ontwerpopdracht voor het Maritiem Onderzoekscentrum – met een strikt en ambitieus programma van eisen – werd in februari 2015 via openbare aanbesteding gegund aan signum+ architects en Tractebel Engie. De hal van de sleeptank is ongeveer 200 meter lang en de hal van de golfbak heeft overspanningen tot wel 40 meter. De gebouwstructuur werd volledig losgekoppeld van de betonkuipen van de sleeptank en de golfbak met behulp van een doorlopende structurele voeg. Trilling op de omgeving, bijvoorbeeld door winddruk op de gevels, kunnen zo geen invloed hebben op de metingen. De gehele site is integraal toegankelijk. “Het was een aanpassing om gebouwen te bedenken die niet alleen toegankelijk zijn voor mensen met een beperkte mobiliteit, maar ook voor scheepsmodellen met lengtes tot 8 meter”, zegt architect Ruben Beeuwsaert.

Participanten aan het woord – Deman Rolbruggen
Naast de indrukwekkende sleeptank en de golfbak zelf zijn ook de rolbruggen in het Maritiem Onderzoekscentrum technologische hoogstandjes. Deman werkte de elementen van de rolbruggen volledig af in de eigen werkplaats. Al was het vooral de montage ter plaatse die de grootste uitdaging vormde. “Voor de golfbak installeerden we een rolbrug van liefst 38 meter. Voor de sleeptank is die ruim 29 meter, en daarbij komen nog twee kleinere rolbruggen in de werkplaats”, legt Bart Coghe uit. “Er was slechts één toegangspoort om de grote elementen binnen te brengen. Voor de grootste rolbrug moesten de kokerliggers van 38 meter en 20 ton ook nog eens 90 graden gedraaid worden, in een ruimte met grote betonelementen. Er kwam dus heel wat voorafgaandelijk denk- en rekenwerk aan te pas.” De logistiek van de nachttransporten vroeg eveneens de nodige organisatie. Zo kwam onder meer de gemeente in actie om een aantal verkeersborden weg te nemen, teneinde te kunnen manoeuvreren met grote vrachten.

Temperatuur en luchtvochtigheid onder controle

Door de grote open wateroppervlakken binnen de hallen van de sleeptank en het golfbassin is er sprake van een specifieke vochthuishouding. Om onderzoek op Laboratoriumniveau mogelijk te maken, gelden bovendien zeer strenge eisen qua temperatuur en vochtigheidsgraad.

Voor de beheersing van het binnenklimaat werd het gebouw voorzien van voldoende thermische massa. Bij het ontwerp en de realisatie van de gebouwschil was er veel aandacht voor de luchtdichtheid en damphuishouding. “Een recent uitgevoerde luchtdichtheidstest heeft aangetoond dat deze inspanningen zeer effectief zijn geweest”, vult Beeuwsaert aan. Het gebouw werd ten slotte voorzien van zeer performante technische installaties die het binnenklimaat controleren en handhaven. Inclusief voortdurende monitoring en rapportering.

Participanten aan het woord – DK Plast – elastisch voegwerk
Voor de afwerking van de betonnen panelen deed aannemer Artes Depret een beroep op DK Plast uit Lokeren. DK Plast is al bijna twintig jaar gespecialiseerd in elastisch voegwerk voor tal van toepassingen: van de buitenschil van industriële gebouwen tot sanitaire kitwerken en het voegen van vloerplinten of raamprofielen in appartementsgebouwen. “Voor het Maritiem Onderzoekscentrum waren de voegwerken behoorlijk uitgebreid”, klinkt het bij DK Plast. “we hebben zowel de buitenwand als de binnenwanden onder handen genomen. Ook met brandvertragende producten.” DK Plast kitte onder meer de betonnen panelen aan de buitenkant van de eigenlijke sleeptank en golfbassin op. Dankzij de jarenlange ervaring en technische expertise voerde DK Plast alle voegwerken zonder problemen uit binnen de vooropgestelde timing.

Elk gebouwdeel zijn identiteit

Het gebouwencomplex wordt gedefinieerd door enkele zeer grote volumes met volledig gesloten, blinde gevels. Het was een forse uitdaging om de volumes te integreren in de omgeving. Standaardelementen in de buitenschil, die de link met de menselijke schaal verraden, werden zo veel mogelijk weggelaten, waardoor het complex een eerder schaalloze, abstracte compositie van volumes vormt.

Het complex is opgetrokken in geprefabriceerd beton. Een esthetische én technische keuze. Het maakt grote overspanningen mogelijk, is niet vochtgevoelig en draagt bij tot de beheersing van het binnenklimaat. De architecten hebben ervoor gekozen om het gebouw te presenteren als een ‘compositie van betonnen dozen’. Elk gebouwdeel kreeg weliswaar een specifiek uitzicht.

Het facilitair gedeelte heeft een betonnen voorzetgevel die als een ruime, witte overjas over het blok valt. Het is een open, transparant gebouw, als tegengewicht voor de gesloten volumes van de sleeptank en de golfbak. De blinde achtergevel van de sleeptank wordt gekenmerkt door aluminium vinnen die een ritmisch spel genereren. Het volume van de scheepssimulator is dan weer bekleed met goudkleurige leitjes.

1.200 funderingspalen voor stabiele constructie

Met de zwaarste machines trok De Waal Solid Foundation in mei 2017 naar de site van het Maritiem Onderzoekscentrum in Oostende. De grote bouwvolumes en strenge stabiliteitsnoden voor wetenschappelijke metingen vergden dan ook een grondige aanpak. Die vertaalde De Waal naar een fundering met meer dan 1.200 grondverdringende schroefpalen.

Het bepalen van het type, de omvang en de ideale diepte van de paalfundering had heel wat voeten in de aarde. Er gingen veel vergaderingen met de verschillende bouwpartners aan vooraf. “Logisch gezien de moeilijke grond om een paalfundering te maken”, vindt Damien Sneyers, manager van de afdeling Palen van De Waal. “Uiteindelijk vonden we een consensus, een fundering met grondverdringende schroefpalen in een raster van 2,50 bij 2,50 meter”. Om steun te vinden in de meest draagkrachtige zandlaag moesten die palen ingeboord worden tot op een diepte van zowat 20 meter.

Uitdagende timing

Om de vooropgestelde planning te kunnen naleven, zette De Waal zijn twee zwaarste machines in voor de fundering van de sleeptank en de golfbak. Gedurende twee maanden boorde het een totale lengte van 22 kilometer palen in de grond: 815 palen voor de sleeptank en de golfbak, en nog eens vierhonderd voor de industriehallen en het kantoorgebouw. Aan een tempo van meer dan twingitg palen per stelling per dag wist het team ter plaatse de omvangrijke opdracht zelfs iets sneller te klaren dan voorzien. Sneyers: “Onze ervaring kwam hier met andere woorden goed van pas.”

De Waal Solid Foundations ontstond in 2017 uit een fusie van De Waal Palen, Wig Palen en Olivier Funderingstechnieken. Het bedrijf is pionier in de funderingstechnieken in België. De ervaring en expertise van diverse afdelingen komt samen in een efficiënte en proactieve aanpak, die de onderneming in staat stelt om de meest complexe funderingsopdrachten tot een goed einde te brengen.

Fotobijschriften en -credits:

foto 1: Het indrukwekkende industriële gebouw heeft een eigen identiteit dankzij de gevelbekleding, zoals de goudkleurige leitjes rond het volume van de scheepsimulator (foto: Stephanie Beyen)

foto 2: Het golfbassin meet 30 op 30 meter (foto: Patrick Vanhopplinus).

foto 3: Na installatie door het Waterbouwkundig Laboratorium zullen scheeps- modellen tot 8 meter getest worden in de sleeptank (foto: Patrick Vanhopplinus).

foto 4: Door de slagschaduw van de aluminium vinnen ziet de gevel er op elk moment van de dag anders uit (foto: Dirk Wittebroodt).

foto 5: Gezien de omvang en de complexiteit was de bouw van het Maritiem Onderzoekscentrum een huzarenstukje (foto: webcam werfkraan).

(bron: Bouwen Aan Vlaanderen – www.bouwenaanvlaanderen.be)