Het gebouw “Compass” was in eerste instantie nodig om voldoende ruimte te creëren voor het installeren van een nieuw bagagebehandeling en –screening systeem dat opgelegd is door Europese regelgeving (“Standard 3”). Dit is geïnstalleerd op de lagere niveaus (ondergronds, en gelijkvloers met tussenniveau +1 naast de reeds aanwezige bagagebehandeling), en is volledig operationeel vanaf 15 juni 2021. De niveaus +2 tot en met +4 (+2 Aankomst, +3 Vertrek, en +4 Mezzanine) zijn gerealiseerd structureel gelijkvormig aan de niveaus in de Nieuwe Terminal uit begin jaren negentig. Deze niveaus zijn nu  ingevuld met niet-publieke luchthavengebonden functies die door de bouwheer worden vervuld, maar ze zijn ook zo ontworpen dat ze passen binnen een visie op de luchthaventerminal op langere termijn (“visie 2040”). Hierboven zijn 5 niveaus gerealiseerd voor kantoren en vergaderfaciliteiten met direct uitzicht op de runways. De drie bovenste verdiepingen zijn in september 2022 in dienst genomen als Head Office van Brussels Airport Company, samen met de lagere niveaus +2 tot en met +4.

De inplanting van dit project situeert zich bovengronds vrij centraal in de Luchthaventerminal aan de zijde van de tarmac, tussen de Skyhall uit 1958 (periode wereldexpo Brussel) aan de zuidzijde en de Nieuwe Terminal (NT) uit begin jaren ’90 van vorige eeuw aan de noord- en westzijde, en is ongeveer 100 m lang en 50 m breed. Op deze plek bevond zich een lage, licht waaiervormige aanbouw, de zgn. Blok 4 en een klein resterend deel van Blok 5, die indertijd tegelijk met de Skyhall werden gerealiseerd. De Nieuwe Terminal werd er later in een L-vormig grondplan omheen gebouwd. Over de daken van deze lage blok 4 en nog lagere 5 waren verschillende evacuatiewegen aangebracht leidend vanuit de Nieuwe Terminal naar de Tarmac.

De architecturale vormentaal aan de twee zijden is zeer verschillend:

• de Transit Hall (met op niveaus Aankomst en Vertrek de “Skyhall”) van architect Maxime Brunfaut uit 1958 was destijds een iconisch gebouw voor de nationale luchthaven. In het kader van Expo ’58 was dit experimentele gebouw een getuige van zijn tijd en van het geloof in een toekomst waarin de hele wereld bereikbaar werd. Het gebouw getuigt dan ook van het optimisme en de durf die kenmerkend zijn voor deze periode. Het is letterlijk opgevat als ‘een raam op de wereld’ met een duidelijke blik naar de toekomst.
• de zwaardere, dominante, bijna neo-klassieke vormentaal van de Nieuwe Terminal in een zware betonstructuur.

Aan de oostzijde grenst het gebouw rechtstreeks aan de “tarmac”, het geheel van het verharde maaiveld met de circulatiezones die rechtstreeks ten dienste staan van de vliegbewegingen, en de runways van de vliegtuigen.

Omdat de ruimtebehoefte van de kelderverdieping waarin de nieuwe bagagescreening gebeurt, heel wat groter is, werd ervoor gekozen deze kelderverdieping uit te breiden tot onder de tarmac, en te beëindigen met zgn. Engelse koeren, die twee rechthoekige openingen vormen in de buitenaanleg.

Brussels Airport Company heeft alvast de verdienste intussen de Skyhall te hebben gerenoveerd en hersteld in haar vroegere glorie, met een passende functie als evenementenhal (www.skyhall.be).

Als principes voor de architectuur voor het Compass-gebouw zijn volgende overwegingen toegepast :

• Dit was geen plek om een eigen sterke architecturale vormentaal te ontwikkelen. Er is al heel wat verschillende architectuur aanwezig op de site van de luchthaven. Naast de Skyhall die alle aandacht verdient (als belangrijk bouwkundig erfgoed), was vooral een architecturaal “neutrale” vormentaal aangewezen, die dus liefst zo weinig mogelijk probeert op te vallen, zichzelf zoveel mogelijk wegcijfert, en zeker niet in concurrentie gaat met deze Skyhall er vlak naast.
• Voor de aansluiting met de Skyhall is gewerkt met een brede terugspringende architecturale voeg, zowel in het gevelvlak als in de dakvorm. Het leek overigens ook zeer nuttig het compartiment van de Skyhall met deze voeg uit te breiden om er de nodige eigentijdse verticale circulatiemiddelen in onder te brengen, buiten het eigenlijke interieur van de Skyhall.
• Tot aan deze voeg zijn de hoofdlijnen van de dominante architectuur van de Nieuwe Terminal doorgetrokken terwijl dominante kenmerken als kroonlijstelementen en raammodulatie zijn afgezwakt (in een soort van “fade-out” als het ware). Dit heeft tegelijk toegelaten centraal hierin een grotendeels doorzichtige gevelwand te realiseren waardoor optimaal oogcontact mogelijk wordt met de tarmac en de runways, en dit zowel op niveau Vertrek als Aankomst. Ook veel invallend natuurlijk licht is in deze ONO-oriëntatie zeker meegenomen.
• Voor de bovenbouw met kantoren is geopteerd voor een strakke, neutrale vormgeving in een sober, praktisch volledig beglaasd volume. Aan de westzijde zorgen twee massief ogende symmetrische volumes voor continuïteit in een rij van hogere gebouwen met gevelbekleding in identieke natuursteen zoals indertijd ook toegepast bij de Skyhall en de intussen gerenoveerde Gateway.

Totale vloeroppervlakte: ca. 38 000 m2
Totaal bouwvolume onder- en bovengronds : ca. 175 000 m3
Kroonlijsthoogte : 40,6 m

foto’s: stefan couvreur